ژورنال کلاب با عنوان" مدلی برای تجزیه و تحلیل و عوامل انسانی و سازمانی موثر در ارزیابی ریسک پاندمی در صنایع تولیدی: مدل سازی FBN-HFACTS " در تاریخ 17 اردیبهشت ­ماه در اتاق شورای دانشکده بهداشت برگزار شد.

جناب آقای دکتر لعل عضو محترم هیئت­ علمی دانشکده بهداشت بیان نمودند همه گیری بیماری نوظهور و مسری کووید 19 پیامدهای بسیاری را در ابعاد مختلف اقتصادی، پزشکی، اجتماعی، فرهنگی، ورزشی، آموزشی، نظامی و امنیتی در سراسر جهان از جمله ایران بر جای گذاشته و سلامت جامعه بشری را با چالش جدی مواجه نموده است. عموم مردم و کارگران همیشه در معرض خطر ابتلا به این ویروس هستند. آگاهی از خطر بهترین راه برای جلوگیری و کاهش سرعت انتقال بیماری است که می تواند از طریق ارزیابی خطر به دست آید. برقراری ارتباط موثر با خطر یک اقدام مهم برای کنترل این بیماری است. سازمان‌های مختلفی مانند اداره ایمنی و بهداشت حرفه‌ای (OSHA) و سازمان‌های بهداشت جهانی (WHO) توصیه‌هایی به کارفرمایان برای جلوگیری از شیوع بیماری کرونا در محیط‌های کاری مختلف داده ‌اند که می ‌تواند در قالب راهبرد های پیشگیری و کنترل باشد.

آلودگی هوای صنایع با گازها و بخارات، مواد آلرژن و تحریک کننده، جمعیت بالای کارگری و کارکردن در فضاهای بسته و استفاده از ماشین­ آلات و تجهیزات بصورت مشترک، محیط ­های صنعتی را نسبت به انواع پاندمی ­ها مخصوصاٌ کووید 19 آسیب­ پذیرتر کرده است که می ­بایست به این موضوع توجه اساسی گردد.

Hollnagel دو رویکرد اصلی پیشگیری (قبل از شروع رویداد) و حفاظت (پس از وقوع رویداد به­جهت محافظت) را جهت ایمنی پیشنهاد می ­کند. بر این اساس مدل پاپیونی کووید 19 ارائه شد که رویکردهای پیشگیرانه و واکنشی را نسبت به کنترل این بیماری ارائه می­ کند. معیارهای پیشگیرانه کووید 19 در واقع برگرفته از هرم کنترلی OSHA می­باشد که ترکیبی از رویکردهای کنترلی شامل واکسیناسیون، کنترل­های مهندسی، مدیریتی و بهداشتی و وسایل حفاظت فردی (PPE) است. به­کارگیری اقدامات مهندسی از قبیل هوش مصنوعی می ­تواند با تحلیل کلان داده­ ها شانس شناسایی الگوی رفتار افراد، الگوی رفتار ویروس و اقدامات پیش ­دستانه را افزایش دهد.

معیارهای واکنشی در برابر پاندمی کرونا نیز شامل طرح واکنش در شرایط اضطراری (ERP)، دورکاری، اکسیژن­تراپی، آموزش، ایزوله کردن بیماران و ... می ­باشد.

ایشان در ادامه مدل FBN-HFACTS را یک مدل جامع مبتنی بر تحلیلی شبکه بیزی فازی-فاکتور انسانی و طبقه ­بندی سیستم برای تجزیه و تحلیل عوامل موثر در همه ­گیری کووید 19 و مدیریت ریسک در شرایط عدم قطعیت معرفی کردند و فرمودند این مدل شامل سه فاز اصلی است. فاز اول همان طبقه ­بندی سیستم و آنالیز فاکتورهای انسانی (HFACTS) است که عوامل موثر را در 4 سطح شناسایی می­ کند. فاز دوم اعتبارسنجی ساختارها و استفاده از روش منطق فازی است. در واقع منطق فازی یک منطق چند ارزشی است که مفاهیم کیفی را به زبان ریاضیاتی بیان نموده و تحلیل ­ها را تسهیل می­ کند. فاز سوم استفاده از رویکرد ترکیبی شبکه بیزین فازی است. در این مرحله که در واقع یک مرحله گرافیکی است، رویدادهای مختلف بعنوان گره­های مطالعاتی در نرم­ افزار تعریف می­ گردد و در جهت شناسایی و اولویت ­بندی رویدادهای بحرانی یا مجموعه ­ای از رویداد ها که تأثیرگذاری بیشتری بر پاندمی ­ها مخصوصاً کووید 19 دارند از رویکردهای آنالیز حساسیت و استدلال تشخیصی در محیط شبکه بیزی استفاده می ­شود.

بنابراین می­ توان انتظار داشت که با ترکیب این دو رویکرد با HFACTS، عدم قطعیت­ های کامل­بودن (completeness)، مدل­سازی (modelling) و پارامتر (parameter) را برطرف کنیم و نتایج قابل اعتمادی به ­دست آید. این مدل برای بررسی چهار صنعت بزرگ تولیدی در خراسان جنوبی آزمایش شده است. نتایج تحلیل حساسیت RoV و FBN نشان داد که عدم وجود برنامه برای مقابله با کووید 19، عدم وجود برنامه واکنش در شرایط اضطراری (ERP) و تعداد کم افراد واکسینه شده مهمترین رویدادهای مطالعاتی است که عمدتاً در سطح "تأثیرات سازمانی" HFACS است. بنابراین لازم است در بالاترین سطوح سازمانی و دولتی به این موضوعات توجه ویژه شود.

مدل درک عمیقی از تأثیر عوامل انسانی و سازمانی و روابط بین آن عوامل در شرایط عدم اطمینان برای مقابله با خطرات همه گیری ارائه کرد و استفاده از این مدل می ­تواند نتایج واقع­ بینانه ­تری نسبت به پیشگیری از پاندمی ­ها ارائه کند.